Na osnovu uzroka koji dovodi do razvoja šoka uobičajena je slijedeća podjela:
Kardiogeni šok, uslijed akutnog popuštanja srca kod akutnog infarkta miokarda, aritmija, akutne mitralne insuficijencije, izrazite aortne stenoze.
Oligemijski šok, kao posljedica krvarenja (hemoragični šok), gubitka volumena tečnosti (hipovolemijski šok) usled povraćanja, dijareje, ascitesa.
Obstruktivni šok, uslijed obstrukcije velikih krvnih sudova, kao kod tamponade srca (kompresija srca izlivom različite etiologije u perikard, koji spriječava normalno punjenje srca u toku dijastole, raste pritisak u venama, smanjuje se sistolni i minutni volumen srca uz smanjenje arterijskog pritiska i ubrzanje srčanog rada kao kompenzaciona reakcija srca na poremećaj), tenzionog pneumotoraksa, masivne plućne embolije.
Distributivni šok, kao posljedica oštećene mikrocirkulacije dejstvom različitih toksina i vazoaktivnih materija, kao kod sepse (septički šok), anafilaksije (anafilaktički šok), intoksikacije (medikamentozni šok), miksedemska kriza i Adisonova bolest (endokrini šok), hipoglihemija (hipoglikemički šok, kod koga nije primarno oštećena mikrocirkulacija već snabdjevanje ćelija glukozom), povrede glave i kičmene moždine (neurogeni šok).
Oligemijski i kardiogeni šok su najteži oblici šoka.
U toku šoka zbog neadekvatnog snabdjevanja ćelija kisikom, prisutna je hipoksija tkiva koja dovodi do oštećenja mozga, bubrega, pluća, jetre, poremećaja koagulacije krvi sa razvojem diseminovane inravaskularne koagulacije (DIK). Organizam se protiv šoka brani pojačanom produkcijom i oslobađanjem kateholamina (adrenalina), pojačanom potrošnjom kisika, ubrzanim srčanim radom i vazokonstrikcijom (jedino kod septičkog šoka uslijed dejstva toksina infektivnih noksi dominira vazodilatacija, pa je koža topla i ružičasta, dok je kod ostalih oblika šoka hladna i znojava).
U kliničkoj slici šoka konstatuju se:
Snižen krvni pritisak (hipotenzija).
Ubrzan rad srca (tahikardija), rijetko bradikardija.
Poremećaji svijesti (pospanost, sopor, koma).
Smanjena diureza (oligurija, anurija).
Blijedilo, hladna znojava koža, rijetko topla i crvena kao kod septičkog šoka.
Dijagnoza se postavlja na osnovu simptoma i znakova šoka, laboratorijskih nalaza, gdje se konstatuje acidoza, negativni bazni eksces (“nedostaju baze“), laktatna acidoza, hipoksija (izvršiti analize gasova u krvi).
Na osnovu toga kako se šok hemodinamski ispoljava dijeli se na:
Kompenzovani šok, uz nepotpuno prisustvo simptoma i znakova šoka, kod koga nema hipotenzije. Arterijski krvni pritisak iznosi 90 mmHg ili više, sa ograničenom perfuzijom tkiva i organa.
Dekompenzovani šok, kod koga su svi simptomi i znaci šoka u potpunosti ispoljeni, a arterijski pritisak krvi je ispod 90 mmHg.
Terapija šoka ako je to moguće se sastoji u otklanjanju uzroka koji su doveli do šoka. Kao prva mjera je hemodinamska stabilizacija bolesnika postizanjem zadovoljavajućih vrijednosti pritiska krvi, odgovarajuća perfuzija tkiva, eliminacija hipoksije primjenom kisika.
Položaj bolesnika u distributivnom i hipovolemijskom šoku je tzv. šok položaj sa uzdignutim nogama, zatim položaj na ravnoj površini kod dekompenzovanog kardiogenog i distributivnog šoka i položaj sa uzdignutim gornjim dijelom tijela kod kompenzovanog kardiogenog šoka.
Od lijekova za otklanjanje hipotenzije primjenjuje se npr. dopamin i/ili dobutamin u dozi od 2-10 µg/kg/min., kod hipovolemije nadoknađuju se tečnosti, npr. Sol. Ringer laktat 500-1500 ml i više uz poseban oprez kod kardiogenog šoka zbog dodatnog opterećenja srca unetim tečnostima. Kod utvrđene acidoze aplicira se rastvor natrijum-bikarbonata, ali prethodno dobro odvagati njegovu primjenu, jer postoji opasnost od eventuelnih sporednih efekata promjenjenog acidobaznog statusa.
